Ik zat net wat quotes van een aantal grote filosofen uit de geschiedenis te lezen zoals Plato, Ludwig Wittgenstein, Jean-Paul Sartre, Confucius, Socrates, Friedrich Nietzsche en Aristoteles. Ze hebben prachtige dingen gezegd en geschreven die door ons mensen als lichtbaken in ons leven zouden moeten dienen. Edoch de mens is compleet afgedwaald en denkt over het algemeen alleen nog maar aan zichzelf. We zijn slaven van het neoliberalisme kapitalisme en moeten onbeperkt kunnen consumeren in ongekende luxe met onze ogen gericht op onze smartphone en tv. Dat is onze samenleving anno 2019, niet meer denken/filosoferen over het leven of over andere zaken maar vermaakt worden en af en toe reageren op social media.
In de jaren 80 heb ik bij wat debatclubjes gezeten waar openlijk wordt gefilosofeerd over de wereld van toen en de toekomst. Ik kwam daar vooral om te luisteren naar de ideeën die men had over de wereld van toen en de toekomst. Ik ben nooit een held geweest waar betreft in het openbaar spreken. Als ik al aan het woord kwam dan was het vaak kort en bondig en met een gezicht zo rood als een tomaat. Meestal sprak ik na deze bijeenkomsten met de mensen individueel wat me veel beter afging dan spreken in het openbaar waar alle ogen op jouw zijn gericht. Toen ik in 1992 de politiek inging had ik door die debatclubjes al het een en ander geleerd en ging spreken in het openbaar me ook iets beter af al bleef het rode hoofd “zeker in het begin” wel aanwezig.
Als ik nu terugdenk aan die debatclubjes en aan mijn politieke loopbaan van toen “ik ben inmiddels al weer 12 jaar uit de politiek” dan vraag ik me af waar het precies fout is gegaan? Where did we go wrong? Toen eind jaren 80 en begin jaren 90 het ijzeren gordijn was gevallen en de oud communistische landen bij de rest van de wereld werden verwelkomd, was iedereen hoopvol dat we nu echt iets zouden gaan maken van deze wereld. We konden eindelijk de boeken tweede wereldoorlog en koude oorlog sluiten. Maar deze hoop werd al snel teniet gedaan door de opkomst van de liberale golf die over de wereld heen spoelde. Halverwege de jaren 90 nam in de VS Bill Clinton de macht over van George Bush. Sr en hier in Nederland gebeurde het ondenkbare, de socialisten van de PvdA gingen in een kabinet met de liberalen van de VVD en met de democraten van D66, kortweg het Paarse kabinet genoemd.
Door een gunstige economische wind die over de westerse wereld heen ging had de liberale golf de wind in de zeilen. Mede door de val van het ijzeren gordijn konden economieën groeien als kool. Zo had de Nederlandse economie in 1999 een groei van 4.9%. Niet alleen het ijzeren gordijn was gevallen, ook onze normen en waarden waren gevallen. Zo gingen we ineens zaken doen met landen waar de mensenrechten niets voorstellen. Denk daarbij aan China, Taiwan, Arabische landen en een aantal oud Sovjetstaten die na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie overeind waren gebleven. De socialisten van de PvdA in Nederland hadden hun ideologische veren afgeschut en wij als mensen in het westen hadden onze normen en waarden afgeschut. Alles moest kunnen en mogen in de naam van het nieuwe gouden kalf de economie.
De hebzucht onder mensen mede gesteund door nieuwe technologieën nam ongekende vormen aan wat in 2007 leiden tot een kredietcrisis. Mensen hadden zoveel geld geleend bij banken en krediet instellingen dat ze dat nog onmogelijk konden terugbetalen. Eind jaren 90 was de gsm geïntroduceerd waarmee we altijd en overal met iedereen in contact konden blijven. Tegenwoordig hebben de meeste mensen een smartphone “ik niet, ik wil geen zombiephone” waarmee je niet alleen kunt bellen en sms’en maar ook kunt chatten, films of muziek kunt kijken/luisteren, spelletjes kunt spelen en het internet kunt bezoeken. De volgende generaties smartphone kunnen overigens nog veel meer zoals betalen bij de supermarkt, je spaarkaarten van supermarkten beheren, je huisdeur openen en ga zo maar door.
Als we nu kijken naar de staat van onze wereld dan moeten we helaas constateren dat het niet goed gaat. Even buiten de klimaatsverandering om “daar komt nog een apart stuk over omdat ik het absoluut niet eens ben met de huidige visies” zien we dat natuurlijke bronnen uitgeput raken, er overal veel vervuiling is “van microplastic tot chemische vervuiling”, de luchtvervuiling steeds grotere vormen aanneemt, er overal elektrosmog is, er steeds meer dieren, bomen en planten dreigen uit te sterven en dat er ondanks alle economische voorspoed steeds meer mensen zijn die niet rond kunnen komen van hun inkomen of zelfs helemaal geen inkomen hebben. Het aantal daklozen neemt toe, in Afrika is er een steeds groter wordend probleem “door allerlei religieuze oorlogen” van ontheemde mensen waardoor weer allerlei ziektes ontstaan zoals ebola waardoor veel mensen sterven.
Kortom, we zijn onszelf en deze prachtige planeet aan het uitroeien in de naam van luxe, comfort, snelle winsten, macht en dat nieuwe gouden kalf de economie. We zoeken alles buiten onszelf terwijl we juist binnenin ons zouden moeten zoeken. Daar licht onze grootste schat. Als we binnenin onszelf zouden zoeken zouden we zien en weten wat voor een waanzin wij aan het aanrichten zijn. En denk nu niet dat ik iemand persoonlijk aanspreek of iemand iets kwalijk neem, de meeste van ons zijn helaas zo geprogrammeerd. We zijn verzamelaars van allerlei “onzinnige” dingen en proberen onze wereld te creëren naar ons eigen goed dunken. Maar omdat we op een bepaalde manier zijn geprogrammeerd zien we alleen de korte termijn en niet de lange termijn gevolgen van ons handelen.
Hier in Europa reden de eerste auto’s vroeger op lijnzaadolie. Met de komst van de massaproductie lijnen dwong Amerika ons om over te stappen op benzine gemaakt van aardolie. Ik vraag me dan af, hadden we toen geweten wat de gevolgen zouden zijn, waren we dan ook over gestapt op benzine? Hetzelfde geldt voor kolen of kernenergie. Als we met de kennis van nu de tijd terug konden zetten, zouden we dan weer dezelfde beslissingen nemen? De menselijke geschiedenis op deze aarde beslaat een tijdsspan van tussen de 200.000 en 300.000 jaar. Als we al het wetenschappelijk onderzoek naar het ontstaan van de mens mogen geloven dan kwamen onze voorouders uit Afrika en hebben zich verspreid over alle continenten. Met de komst van de homo-sapiens stierven heel veel dieren uit door jacht maar ook door bacteriële ziektes.
Terugkijkend op de menselijke geschiedenis is het natuurlijk niet allemaal kommer en kwel. We hebben ons als mensen ontwikkeld naar een hoger bewustzijn, we hebben prachtige architectonische dingen gebouwd, we hebben oude ziektes overwonnen en via allerlei moderne technologieën ons leven gemakkelijker gemaakt waardoor onze levensverwachting vele malen hoger is geworden dan die ooit is geweest. De eerste mensen in Afrika hadden een levensverwachting van 20 a 25 jaar, de moderne mens heeft een levensverwachting van 75 a 80 jaar. Maar we hebben ook heel veel kapot gemaakt. Heel veel dieren, planten en bomen zijn voorgoed uitgestorven, lucht, grond en water zijn gigantisch vervuild geraakt met plastic, chemicaliën en nucleair afval. Het zal ongeveer een miljoen jaar duren voordat al die vervuiling is verdwenen.
Ondertussen leven wij ons leven gevangen in allerlei systemen die zeggen dat ze goed voor ons zijn, maar ons allemaal ten gronden richten omdat we de essentie van ons bestaan zijn vergeten. Ik vraag me wel eens af wat Plato zou zeggen als die ons nu zou zien leven? Of wat zou de Schotse filosoof Adam Ferguson (1723 - 1816) zou zeggen? Ik denk dat die onze huidige wereld een monstrosity zou noemen en ik kan hem daar geen ongelijk in geven. Volgens professor Guy McPherson heeft de mens nog tien jaar de tijd en zal daarna uitsterven. Iets wat ik me heel goed kan voorstellen zeker ook omdat ik weet wat er aankomt wat het klimaat betreft, het omdraaien van de magnetische polen van de aarde en mogelijk nog een micronova van onze zon. En natuurlijk doet me dat pijn. Zeker ook voor mijn kinderen en alle andere kinderen aan wie wij deze planeet gaan nalaten. Zij krijgen waarschijnlijk nooit de kans om het tij te keren en terug te keren naar de essentie van het leven zoals beschreven door de vele grote filosofen die er zijn geweest.
Wat is volgens mij dan die essentie van het leven waar ik het steeds over heb? Dat is helaas niet zo simpel uit te leggen. Veel filosofen verschillen van mening maar volgens mij is die dat je sober leeft in harmonie met je naasten en met de natuur waar wij onderdeel van zijn. Dat je niet meer neemt dan je werkelijk nodig hebt en dat je hard werk aan jezelf zodat je kunt door evolueren. Immers het leven draait niet om materiële zaken te verzamelen, om andere te overheersen met je geestenspinsels, dogma’s of religie, of om naar perfectie te streven, het leven draait heel simpel om evolutie. En evolutie speelt zich binnenin de mens af en niet buiten de mens.
Peter Barkum © ® 25-08-2019
♥
